Το βιβλίο, «Το Μεταξικό πείραμα εκφασισμού της ελληνικής κοινωνίας (1936-1941), Ιδεολογία, Κοινωνικές Πρακτικές και Θεσμοί» σε επιμέλεια του Γιώργου Σουβλή και του Αριστοτέλη Καλλή από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια, παρουσιάζεται σήμερα στις 8μ.μ. στο Στέκι Μεταναστών στον Βόλο.
Ο τόμος αυτός αποτελεί μετάφραση στα ελληνικά των κειμένων που περιλήφθηκαν στο ενδέκατο τεύχος του περιοδικού Fascism. Journal of comparative Fascist studies που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2022 με τίτλο Fascism in Interwar Greece. Η μετάφραση στα ελληνικά έγινε από τον Φώτη Κουτσόπουλο.
Η συμβολή των συγγραφέων των άρθρων του συλλογικού αυτού τόμου έγκειται στο γεγονός ότι ερεύνησαν και ερμήνευσαν σχετικά αδιερεύνητες πτυχές του Καθεστώτος της 4ης Αυγούστου υπό το πρίσμα σύγχρονων μεθοδολογικών εργαλείων και αναλυτικών σχημάτων, ενώ καταπιάστηκαν παράλληλα με τον διάλογο για τον φασιστικό ή μη χαρακτήρα του καθεστώτος επιχειρώντας να συζητήσουν εκ νέου κρίσιμες όψεις της σχετικής βιβλιογραφίας.
Πιο συγκεκριμένα, ο Αριστοτέλης Καλλής εισάγει την συζήτηση για ένα πιθανό Τρίτο Δρόμο της ελληνικής μεσοπολεμικής εμπειρίας και την αξιοποίησή του ως ιστορική ενδεχομενικότητα από τον Ιωάννη Μεταξά. Ο Γιώργος Σουβλής βασιζόμενος σε επιστημολογικές προκείμενες που απορρέουν από την ιστορικοκοινωνιολογικό έργο του Dylan Riley πάνω στην εμπειρία του μεσοπολεμικού φασισμού αναλύει την φύση του καθεστώτος δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο έργο του νομικού Νικόλαου Κούμαρου ως κομβικό για την κατανόηση του και ευρύτερα στην συμβολή του ρόλου των οργανικών διανοουμένων της δικτατορίας στην
ιδεολογική της συγκρότηση. Η Ρόζα Βασιλάκη μελέτα την αξιοποίηση της θηλυκότητας από το καθεστώς του Μεταξά, μια άγνωστη σχετικά πτυχή της περιόδου, πραγματικότητα που οδήγησε για πρώτη φορά στην νεότερη ελληνική ιστορία σε μαζική πολιτικοκοινωνική κινητοποίηση των γυναικών μέσω της Ε.Ο.Ν, τον θεσμικό μηχανισμό κινητοποίησης της νεολαίας της 4ης Αυγούστου. Ο Γιάννης Στάμος σε επόμενο κεφάλαιο αναλύει το διανοητικό περιεχόμενο και τον τρόπο συγκρότησης του λεγόμενου Τρίτου Ελληνικού Πολιτισμού, που αποτέλεσε τον πολιτισμικό πυλώνα του καθεστώτος, καθώς και την απήχηση που είχε σε διανοούμενους και καλλιτέχνες της εποχής.
Η συμβολή της Δήμητρα Τζανάκη ερευνά τον ευγονικό λόγο, τον επιστημονικό ρατσισμό και την όψη της αποικιακότητας κατά την διάρκεια της πενταετίας 1936-1941 συνδέοντας τα με προγενέστερες θεσμικές και ιδεολογικές συνέχειες που ενυπήρχαν σε αυτές τις όψεις εντός του ελληνικού κράτους. Τέλος, ο Βασίλης Μπογιατζής, αντλώντας από το ερμηνευτικό σχήμα της πρώτης κρίσης της νεοτερικότητας του Peter Wagner, από τα έργα των Roger Griffin, Αριστοτέλη Καλλή και Antonio Costa Pinto από κοινού με το σχήμα περί διανοητικής οικειοποίησης της τεχνολογίας των Hard και Jamison, εξετάζει τις ιδεολογικές και πολιτικές συνισταμένες που συνέβαλλαν στην διαμόρφωση της κοσμοθεωρίας του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά
Η κοινοβουλευτική παρουσία της άκρας δεξιάς στη χώρα μετά την κρίση έχει τροφοδοτήσει ποικίλες συζητήσεις για τη φυσιογνωμία της και την απήχησή της στο εκλογικό σώμα. Παράλληλα, έχει οδηγήσει ορισμένους μελετητές να αναζητήσουν τις καταβολές της στον μεσοπόλεμο, τότε που το φαινόμενο έκανε ορατή την παρουσία του σε όλη την Ευρώπη.
Ενταγμένος σε μια τέτοια προοπτική, ο συλλογικός αυτός τόμος εστιάζει σε μια υποτιμημένη ως τώρα ιστορική εμπειρία, τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου. Σκοπός του είναι να πάρει σοβαρά την επιχείρηση εκφασισμού του Ιωάννη Μεταξά, διερευνώντας μια σειρά από ερωτήματα που έχουν απασχολήσει τη σύγχρονη ιστοριογραφία των αυταρχικών καθεστώτων της περιόδου: Εάν και υπό ποιους όrους μπορεί το μεταξικό καθεστώς να κατηγοριοποιηθεί ως φασιστικό; Ποια ήταν τα διανοητικά, ιδεολογικά και θεσμικά «δάνειά» του από τα άλλα αυταρχικά εγχειρήματα του μεσοπολέμου; Με ποιους τρόπους επιχείρησε να νομιμοποιηθεί; Πως ενσωμάτωσε σημαντικά τμήματα του ελληνικού πληθυσμού μέσα από θεσμούς όπως η ΕΟΝ, σε ό,τι έχει προσδιοριστεί ως αυταρχική μαζική νεωτερική πολιτική; Ποιες ήταν οι ιδεολογικές και θεσμικές του συνέχειες με την προγενέστερη κοινοβουλευτική εμπειρία; Ποιος ήταν ο ρόλος των γυναικών στο νέο υπό διαμόρφωση φασιστικό υπόδειγμα;
Έτσι οι μελετητές του τόμου παύουν να αντιμετωπίζουν αυτό το καθεστώς ως μια αταξινόμητη «ελληνική ιδιαιτερότητα», ένα οπισθοδρομικό ή εσωστρεφές φαινόμενο αποκομμένο από τις διεθνείς εξελίξεις. Αξιοποιώντας υποεξετασμένες πρωτογενείς πηγές, επιχειρούν να εννοιολογήσουν το μεταξικό πείραμα με βάση τις πρόσφατες θεωρητικές επεξεργασίες των φασιστικών σπουδών σε μια ευρεία θεματική (εθνικισμός και προπαγάνδα, αντιφιλελευθερισμός και αντικοινοβουλευτισμός, σύνθεση του τρίτου δρόμου και καινοτομία, φύλο και θηλυκότητα, νεωτερικότητα και μοντερνισμός, βιοπολιτική και ευγονική), να εντοπίσουν τις ιδεολογικές και θεσμικές συνέχειες και ασυνέχειές του με την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο και να το τοποθετήσουν εκ νέου στην ευρύτερη μεσοπολεμική εμπειρία των αυταρχικών εγχειρημάτων.